Ads

Ki Samla Bad Ka Technology

1. Kaei ka technology?
Ka dei ka jingbynrap ïa ka jingnang ne ka sap da ka jingstad saian (science) ban pynbha bad pynjanai ïa kiei kiei kiba la don lypa ha ka pyrthei. Kane ka wanrah jingsuk ïa ngi ha ka jingim ha pyrthei. Kumta na ka jinglap bad jingshem ka jong u briew ïa kiei kiei kiba thymmai la pynjanai da ka jingstad saian (science) la ka long ha kano kano ka rukom ruh.

Phi dei ruh ban kynmaw ba ha kaba sdang hi, u Blei U la thaw ïa ka pyrthei da ka jingsuk bad U ai ruh ïa ka jingsuk ha ka. Kumta ngi tip skhem ba ka jingsuk ka dei kaba wan na u Blei la ka long ha kino kino ki rukom ruh. Ha kajuh ka rukom, ka jingstad saian (science) ka dei hi ka sap kaba u Blei U ai ha ngi ki birew.

2. Katno jait ka ‘Technology’ ka don?
Ka don bun jait bad kita ki long:

  1. Computer technology.
  2. Mechanical technology.
  3. Communications technology.
  4. Electronic technology.
  5. Medical technology.
  6. Industrial technology.
  7. Infrastructure technology.

3. Hato ngi lah ne em ban pyndonkam ïa ka?
Hooid, ngi lah ban pyndonkam ïa ka namrba ka dei ka lad kaba bha bad kaba pynsuk ïa ka rukom im ka jong ngi ba man la ka sngi.

Ref. Matheus 25:14-30.

4. Jer kyrteng ïa ki jait rynsan social media kiba phi pyndonkam bad kiba phi shu tip ne ïohsngew.
Facebook, We-Chat, WhatsApp, Twitter, TickTok, YouTube, Instagram, LinkedIn, Blogger, Wordpress, Wixsite, bad kiwei de.

5. Hato ka don ne em ka jingïohnong na kine ki rynsan social media?
Hooid ka don ka jingïohnong ha jan baroh ki liang nuksa, kum ha

    Jingïohnong kyllum (General Benefits):

  • Ka jingkloi ka jingtip ne jingphah khubor.
  • Ka bam duna ïa ka por.
  • Ka jingshaniah (in security).

Jingïohnong shimet/ marwei (Personal Benefits):

  • Paw pyrthei (publicize).
  • Kiew ha ki rukom long ne im.
  • Ban kamai online.

6. Hato phi lah ne em ban kiar na ka Technology?
Em, da lei lei ruh ngim lah satia ban im khlem ka Technology. Namar la jan ha baroh ki liang hi mynta ngi im da ka jingstad Technology. Kata ka long naduh ba dang pun ha kpoh jong i mei ngi la im da ka jingstad Technology, ngi la ïoh ki dawai dashin kiba la shna da ka jingstad Technology. Haba ngi la longbriew sha ka pyrthei ruh ngi dang dih dawai ngi shah injek dawai, ngi bam ja ka kaba shet ha ki khiew bad ka riam ka beit kaba ngi pyndonkam.

Mynta la jan baorh hi ngi don ïa ki cellphone (keypad/ smartphone), ka television, ka woofer, computer ne laptop, tablet, pakha (fan), geezer, blower, heater, hair dryer, rice cooker bad kiwei de.

Ka juk ka lah kylla bad baroh ngi im da ka jingstad Technology. Ïa ka pyrthei ba ïar la pynjan bad ïa ki bynriew sawdong pyrthei la wanlam shijaka.

7. Ka don ne em ïa ka jingshngaiñ (security)?
Haba ngi phai sha kata ka pat ka bynta ngi tip ba ka don ka jingshngaiñ lane ka security. Hynrei, ngim da tip lut ha baroh ki liang namar ïa ngi la ailad ban ïohbynta tang khyndiat lane shipawa na kaba bun. Bad ha ka jingshisha hi ruh ngim da dei kiba nang  ba stad haduh katta katta ban tip lut kumba tip ki trai jong ki software ne application. Tang ki trai ki tip kham bha. Na kata ka daw ngi donkam ban da husiar hapdeng jong ka jingnang jingtip ka jong ngi.

  •    Ki nongtuh bad nongshukor.
    Ha kane ka pyrthei kaba ïar, don bun kiba bha bad kiba sniew. Kumta, ha ka jingstad technology ngi ju ïohsngew ba ki don kita ki nongtuh kiba la ju tip da hacker kiba leh ïa ki kam bym hok ha ki rukom barieh.

8. Kiei ki jingïohnong (advantages) ba ngi ïoh na ka Technology?

  • Ka wanrah jingsuk.

Synshar khaddar, pule puthi, bam ka dih, ka kup ka sem, imlang sahlang, ri bad ka jaitbynriew, ha ïing ha sem, leit ka wan, kit ka bah bad kiwei de.

  • Ka pynkloi & pynstet.

Ha ka por ba lyngkot la pynlong ne pynbha ïa kiei kiei.

  • Ka wanrah ïa ka roi ka par.

      1. Kamai-kajih – Online payment.
      2. Ka lad ïoh kam ïoh jam. (lad kamai)
      3. Ka wanrah jingshngaiñ. (CCTV), Instant reachout.
      4. Ka wanrah jingmyntoi. Search engine.
      5. Ka wanrah jingbha kum ha ki Surok, lynti-syngkien,
      6. Ka wanrah jingrynthih – forms, capitalization, white inked, crossed.
      7. Ka pynlong kawei & pynïajan.
9. Kiei ki jingduhnong (disadvantages) ba ngi mad na ka Technology?
Ka jingduhnong kaba ngi mad lyngba ka jingdon jong ka technology ka long lyngba ka jingpyndonkam bakla jong ngi ki briew bad ka wanlam ïa kum kine harum:

  • Jingjot ka mei mariang.
  • Jingsneiw ha ka pyrkhat-pyrdaiñ.
  • Jingduhnong kiba duk ba suk.
  • Jingduh kam duh jam (unemployment).
  • Jingkulmar.
  • Ka tuh – ka thiem.
  • Ka thok ka shukor
  • Jinglamler.
  • Jinglorni bad jingtharai sinew.
  • Jingïanujor bad kiei kiei ki bym bha.
  • Jingthad madan bad thadrong.
  • Jingkynshoit.
  • Jinglaplah.
  • Jingbeiñ bad sien markylliang (comment kulmar).
  • Jingmlien ha ki kam awria bad kwah brai.
  • Jingbymdon por ban bamja lang, duwai, shongkai, ïathuh khana, kren kam bad kiwei de.

Jingbymdon por ban sneng bad ban shah sneng, ban kyntu bad ban shah kyntu-kynpham, ban pyni ïa ka akor-burom bad ban shah pyni ïa ka akor-burom. Nuksa, ba bun na ngi mynta lada ngi ïaid nakhmat kiba la san ngi ïaid bad dem tang ka khlieh ha ryngkat ka cellphone ha kti; ym shuh ban ïaid da ka jingburom nakhmat kiba la san, da kaba ïaid dem kum ka dak jong ka jingburom markylliang.

Ka daw jong ka jingsneiw baroh hi ka dei na ka jingkhwan bad ka jingrhah ka jong ngi ki briew. U Mahatma Gandhi u ong ba ka mariang ka dei na ka bynta ka jingdonkam ka jong ngi ym na ka bynta ka jingkwahrhah ka jong ngi. Ref. Kalatia 5:19

10. Ki Khristan bad ka Technology.
Naduh ki kot ki sla kiba ngi pyndonkam la leh bad pynwandur lyngba jong ka. Bad ngi la im ha ka jingtreikam jong ka jinstad Technology. Ngi don ha ka pyrthei hynrei, ngim dei pat jong ka pyrthei. Ref. Ïoannis 11, 14 – 15.

11. Ki Samla bad ka Technology.
Ka long kaba itynnat shibun ban ïohi ba ki khun samla Khristan mynta ki im ha ryngkat ka jinstad Technology. Shibun ki jingïohnong ki kyrsoi ha ka Balang bad ruh ha ka imlang-sahlang bad ha ka ri hi baroh kawei.

Ki samla ki la nang kiew ha ka pule-puthi, ka sap-ka phong, ka jingïoh, ka jingnang-jingtip, ka akor-burom bad ka tip-briew tip-blei.

Ref. Kitab Jingstad

Katba nang ïaid ki por ngi dang stad bad biej ruh ha kajuh ka por.

Ngi lah pule hynrei ym don akor-burom bad jingïatip lem. Haba ngi ïaid ngim dem shuh. Ka por bamja kam biang shuh, ka por ban duwai ym don shuh, ka por ban thiah ruh ym biang shuh bad baroh ngi long lymmuh.

Bishar bniah shuwa ban shim ïa kano kano ka jait sien jam ne ka rai. Ref. Sirak 15:15-16.

Ki samla ka lawei jong ka Balang. Lada phi pyni ka nuksa kaba bha ki longdien jong ngi kin long kiba bha. Namar ba ïa ki rangbah bad ki tymmen-ki san ki peit da ka khmat ba don ka jingshngaiñ. Ha ki samla don ka jingphuh, khring bad ka jingmyntoi.

Wat ai ïa ki jinghikai ba bakla. Nuksa, lad phi tem jingrwai pyrthei hadien ka Mass kan jia aiu? Ref. Markus 9:42 …teh da u maw tylliat na ryndang… .

Ka Technology ka dei ban ïarap ïa ngi ba ngin im bha ban pynjanai ïa kiei kiei kiba ngi donkam.

Lyngba ka jingstad technology ngin lah ban san ha ka jingngeit bad jingshakri Blei bad para briew.

Post a Comment

0 Comments